Article

충남 광덕산의 식물상

임원혁*, 이웅빈*
Won Hyeok LIM*, Woong Bin LEE*
Author Information & Copyright
*용인대학교 보건복지과학대학 생명과학과
*Department of Biological Science, Yongin University

© Copyright 2021 Korean Association for Conservation of Nature. This is an Open-Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Non-Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted non-commercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original work is properly cited.

Published Online: Dec 31, 2021

요약

광덕산은 해발고도가 699.3m로 동경 127°01′00″~ 127° 05′00″, 북위 36° 65′00″~ 36° 71′00″ 사이에 위치하며, 행정구역상 충청남도 천안시 광덕면과 아산시 송악면에 걸쳐 경계면을 이루며 남쪽으로는 공주시 유구읍에 이른다. 광덕산에 생육하는 관속식물은 모두 3아문, 5강, 41목, 99과, 315속, 461종, 3아종, 50변종, 6품종 등 모두 520종류로 조사되었으며, 환경부지정 멸종위기 야생생물 I급종과 II급종은 이번 조사에서 발견되지 않았고, 한반도의 특산식물로는 병꽃나무, 할미밀망. 괭이눈 등 3분류군이 발견되었다. 한편 광덕산에 침투한 생태계 교란식물로는 돼지풀, 단풍잎돼지풀, 서양등골나물, 미국쑥부쟁이 등 4분류군이 나타나, 광덕산의 하부지역에서 자라고 있는 생태계 교란식물을 포함하는 외래식물에 대한 제거작업과 등산객들을 대상으로 외래식물에 대한 자료 홍보 및 결실 전 제거 작업에 참여를 유도하는 운동의 전개를 제안한다.

ABSTRACT

Mt. Gwangdeok is 699.3m high and located between 36°65′00″~ 36° 71′00″ N in latitude and 27°01′00″~127° 05′00″ E in longitude. And it covered on boundary of Gwangdeok-myeon within Cheonan-si and Songak-myeon within Asan-si in Chungcheongnam-do. The investigated vascular plants consist of total 520 taxa: 6 forma, 50 varieties, 3 subspecies, 461 species, 315 genera, 99 families, 41 orders, 5 classes and 3 subphyla. And there are not found of extinct endangered Species in this study. But there are 3 taxa of Korean endemic plants: those are Weigela florida (Bunge) A.DC., Clematis trichotoma Nakai, Chrysosplenium sphaerospermum Maxim. and there found 4 taxa of disturbing invader plants: those are Ambrosia artemisiifolia L., Ambrosia trifida L., Eupatorium rugosum Houtt., Aster pilosus Willd. Therefore it needs to eliminate these Invaders and to campaign for hikers this alien taxa elimination movement before fruiting.

Keywords: 광덕산; 식물상; 고유식물; 멸종위기종; 생태계교란식물
Keywords: Mt. Gwangdeok; flora; endemic plants; extinct endangered species; disturbing invader plants

서 론

광덕산은 해발고도가 699.3m로 동경 127°01′00″~ 127° 05′00″, 북위 36° 65′00″~ 36° 71′00″사이에 위치하며, 행정구역상 충청남도 천안시 광덕면과 아산시 송악면에 걸쳐 경계면을 이루며 남쪽으로는 공주시 유구읍에 이른다. 광덕산은 차령산맥의 주요 구성 산지로, 충청남도에서는 서대산, 계룡산, 오서산에 이어 네 번째로 높지만, 천안시와 아산시에서는 가장 높은 산이며, 경사가 급한 지형이며, 북쪽으로는 강당골 계곡이 있으며, 남동쪽으로는 광덕사, 남서쪽으로는 서귀봉, 북동쪽으로는 장군봉에 이어 망경산이 자리 잡고 있다.

광덕산은 등산로 시설이 잘 조성되어, 접근성이 좋아지면서 등산객들이 늘어나고 있으며, 특히 온양온천과 연계하여 온천산행지로 각광을 받고 있어 이들에 의한 자연환경의 훼손이 우려되고 있다. 따라서 이에 대한 저감대책이 필요함에 따라 자연환경보전협회의 학술조사의 일환으로 본 조사가 수행되었다.

조사방법 및 일정

1. 조사방법

본 조사지역인 광덕산에서 조사기간 중에 채집 또는 촬영된 모든 표본을 근거로 멸종위기식물 종을 포함하는 관속식물의 식물상 목록을 작성하였다(환경부, 2016).

조사경로는 계곡과 능선을 중심으로 선정되었다(Fig. 1).

kjnc-20-1-94-g1
Fig. 1. 조사지역
Download Original Figure

관속식물의 표본은 조사경로를 따라 채집 또는 촬영한 후, 표본을 제작하였으며, 조사기간이 짧아 부족한 부분은 다른 논문들을 참조하였다(전 등, 2021).

식물상의 목록은 다소 변형시킨 Engler의 법식에 따라 배열하였고, 종의 동정은 이(1980, 2003), 이(1996), 정(1956, 1957) 등의 도감을 참조하였다.

2. 조사일정

본 조사는 2021년 6월부터 11월까지 3차에 걸쳐 수행되었다(Table 1).

Table 1. Investigation data
Date\Field works 1st 2nd 3rd
2021. 6. 16. – 6. 17. 2021. 9. 4 - 9. 5. 2021. 11. 3 - 11. 4.
Download Excel Table

결과 및 고찰

1. 광덕산 일대의 식물상

본 조사는 2021년 6월부터 11월 초순까지 충청남도 천안시 및 아산시 소재의 광덕산에 생육하는 관속식물을 대상으로 수행하였다.

광덕산(699.3m)은 행정구역상 충청남도 천안시의 광덕면과 아산시의 송악면의 경계에 위치하며 남쪽으로는 공주시 유구읍에 이르는 이 지역에서는 가장 높은 산으로, 조사지역 일대의 관속식물상은 3아문, 5강, 41목, 99과, 315속, 461종, 3아종, 50변종, 6품종 등 모두 520종류로(Table 2, Appendix) 조사되어, 비교적 다양한 식물상을 나타냈다(Figs. 2~8).

Table 2. Summary of vascular plant taxa collected in investigated area
Tracheophyta 관속식물문 아종 변종 품종
Pteridophytina 양치식물아문 4 7 9 8 0 2 0
 Equisetopsida 속새강 [1] [1] [1] [1] [0] [0] [0]
 Polypodiopsida 고사리강 [3] [6] [8] [7] [0] [2] [0]
Gymnospermophytina 나자식물아문 2 2 4 7 0 0 0
 Coniferopsida 구과식물강 [2] [2] [4] [7] [0] [0] [0]
Angiospermophytina 피자식물아문 35 90 302 446 3 48 6
 Dicotyledonae 쌍자엽식물강 [28] [78] [237] [348] [3] [41] [5]
  Archichlamydeae 이판화군 (19) (53) (137) (213) (2) (22) (3)
  Metachlamydeae 합판화군 (9) (25) (100) (135) (1) (19) (2)
 Monocotyledonae 단자엽식물강 [7] [12] [65] [98] [0] [7] [1]
합 계 41 99 315 461 3 50 6
Download Excel Table
kjnc-20-1-94-g2
Fig. 2. 도둑놈의갈고리 열매
Download Original Figure
kjnc-20-1-94-g3
Fig. 3. 겨우살이
Download Original Figure
kjnc-20-1-94-g4
Fig. 4. 물봉선
Download Original Figure
kjnc-20-1-94-g5
Fig. 5. 실새삼
Download Original Figure
kjnc-20-1-94-g6
Fig. 6. 짚신나물
Download Original Figure
kjnc-20-1-94-g7
Fig. 7. 천안시 보호수인 광덕사 느티나무
Download Original Figure
kjnc-20-1-94-g8
Fig. 8. 쥐손이풀
Download Original Figure
2. 주요 식물종의 기재

본 조사에서는 광덕산 일대에서 환경부지정 멸종위기 야생생물 I급 및 2급종은 발견되지 않았다.

광덕산에 생육하는 것으로 조사된 한반도의 특산식물로는 병꽃나무, 할미밀망. 괭이눈 등 3분류군이 발견되었다.

광덕산에 침투한 생태계 교란식물로는 돼지풀, 단풍잎돼지풀, 서양등골나물, 미국쑥부쟁이 등 4분류군이 나타났다. r-선택에 유리한 적응을 보이는 침입종의 특성을 고려하면 훼손된 면적이 비교적 넓지 않은 광덕산은 이들 침입종의 참투 속도가 빠르지 않은 것으로 나타났지만, 단풍잎돼지풀 등의 수변식물은 저지대에 발달한 넓은 풍세천의 수계를 중심으로 폭발적인 확산이 일어날 수 있을 것으로 보이며, 또한 등산로의 확장 등 산지의 훼손이 커질수록 이에 따른 모든 침투 종들의 확산은 더욱 빠른 속도로 진행될 것으로 판단된다.

3. 보전 대책

광덕산은 산세가 잘 발달하여 산지와 계곡이 발달하여 다양한 식물이 풍부한 식생을 이루고 있지만, 광덕사까지의 풍서천 주변에는 단풍잎돼지풀 등의 생태계 교란식물이 우점하고 있다. 특히 풍서천을 사이에 두고 양쪽으로 식물들이 되고 있어 크게 훼손되고 있다. 아울러 광덕산의 하부 지역에 미국가막사리, 서양등골나물 등의 외래식물들이 침투하여 본래의 경관을 크게 해치고 있다.

따라서 광덕산의 하부지역에서 자라고 있는 생태계 교란식물을 포함하는 외래식물에 대한 제거작업을 통하여 중부 이상의 지역으로 확산하는 것을 방지하여야 할 것으로 생각한다. 아울러 등산객들을 대상으로 외래식물에 대한 자료 홍보와 결실 전 제거 작업에 참여를 유도하는 운동의 전개가 요구된다.

인용문헌

1.

이영노, 1996. 원색 한국식물도감. 1248pp. 교학사..

2.

이창복, 1980. 대한식물도감. 향문사..

3.

이창복, 2003. 원색 대한식물도감 상·하권. 향문사..

4.

광덕산(천안·아산시) 관속식물상의 다양성: 생태학적, 보존학적 중요성..

5.

전지현, 조명숙, 윤선아, 길희영, 김선희, 권율, 서희승, 아리옹 수헤르테, 김승철. 2021. 광덕산(천안·아산시) 관속식물상의 다양성: 생태학적, 보존학적 중요성. 한국식물분류학회지 51(1):49-99. .

6.

정태현, 1956. 한국식물도감(하). 신지사..

7.

정태현, 1957. 한국식물도감(상). 신지사..

8.

정태현, 1965. 한국동.식물도감. 제5권 식물편(목·초본류). 문교부..

9.

환경부, 1999. 제2차 전국자연환경 조사지침(특정식물종을 포함한 식물상)..

10.

환경부, 2006. 제3차 전국자연환경 조사지침..

11.

환경부, 2016. 한국의 멸종위기 야생생물..

12.

Anonymous. 한국향토문화전자대전, http//www.grandculture.net.

13.

Lee. T. B, 1984. Outline of Korean endemic plants and their distribution. Kor. Jour. Pl. Tax. 14: 21-32. .

Appendices

Appendix. Flora of Mt. Gwangdeok
Scientific name and Korean name Korean species name
양치식물아문(Pteridophytina)
 속새강(Equisetopsida)
  속새목(Equisetales)
   속새과(Equisetaceae)
    Equisetum arvense L. 쇠뜨기
 고사리강(Polypodiopsida)
  고사리삼목(Ophioglossales)
   고사리삼과(Ophioglossaceae)
    Sceptridium ternatum (Thunb.) Lyon 고사리삼
  고비목(Osmundales)
   고비과(Osmundaceae)
    Osmunda japonica Thunb. 고비
  고사리목(Polypodiales)
   개고사리과(Athyriaceae)
    Athyriumniponicum (Mett.) Hance 개고사리
    Athyrium yokoscense (Franch. & Sav.) H. Christ 뱀고사리
    Pteridium aquilinum var. latiusculum (Desv.) Underw. ex Hell. 고사리
   넉줄고사리과(Davalliaceae)
    Davalliamariesii T. Moore ex Baker 넉줄고사리
   관중과(Dryopteridaceae)
    Dryopteris lacera (Thunb.) Kuntze 비늘고사리
    Polystichum tripteron (Kunze) C. Presl. 십자고사리
   잔고사리과(Dennstaedtiaceae)
    Pteridium aquilinum var. latiusculum (Desv.) Underw. ex Hell. 고사리
나자식물아문(Gymnospermophytina)
 구과식물강(Coniferopsida)
  구과식물목(Coniferales)
   소나무과(Pinaceae)
    Larix kaempferi (Lamb.) Carriere 일본잎갈나무
    Pinus abies L. 독일가문비나무
    Pinus densiflora Siebold & Zucc. 소나무
    Pinus koraiensis Siebold & Zucc. 잣나무
     Pinus rigida Mill. 리기다소나무
  측백나무목(Cupressales)
   측백나무과(Cupressaceae)
     Juniperus rigida Siebold & Zucc. 노간주나무
    Thuja orientalis L. 측백나무
피자식물아문(Angiospermophytina)
 쌍자엽식물강(Dicotyledonae)
  이판화군(Archichlamydeae)
   버드나무목(Salicales)
    버드나무과(Salicaceae)
     Salix caprea L. 호랑버들
     Salix gracilistyla Miq. 갯버들
     Salix koreensis Andersson 버드나무
   가래나무목(Juglandales)
    가래나무과(Juglandaceae)
     Juglans regia L. 호두나무
     Platycarya strobilacea Siebold & Zucc. 굴피나무
   참나무목(Fagales)
    자작나무과(Betulaceae)
     Alnus japonica (Thunb.) Steud. 오리나무
     Alnus sibirica Fisch. ex Turcz. 물오리나무
     Carpinus cordata Blume 까치박달
     Carpinus laxiflora (Siebold & Zucc.) Blume 서어나무
     Corylus heterophylla Fisch. ex Trautv. 개암나무
    참나무과(Fagaceae)
     Castanea crenata Siebold & Zucc. 밤나무
     Quercus acutissima Carruth. 상수리나무
     Quercus aliena Blume 갈참나무
     Quercus dentata Thunb. ex Murray 떡갈나무
     Quercus mongolica Fisch. ex Ledeb. 신갈나무
     Quercus serrata Thunb. ex Murray 졸참나무
     Quercus variabilis Blume 굴참나무
    쐐기풀목(Urticales)
    느릅나무과(Ulmaceae)
     Ulmus davidiana var. japonica (Rehder) Nakai 느릅나무
     Zelkova serrata (Thunb.) Makino 느티나무
    뽕나무과(Moraceae)
     Morus alba L. 뽕나무
    삼과(Cannabiaceae)
     Humulus japonicus Sieboid & Zucc. 환삼덩굴
    쐐기풀과(Urticaceae)
     Boehmeria nivea (L.) Gaudich. 모시풀
     Boehmeria spicata (Thunb.) Thunb. 좀깨잎나무
     Boehmeria tricuspis (Hance) Makino 거북꼬리
     Pilea mongolica Wedd. 모시물통이
     Pileapeploides (Gaudich.) Hook. & Arn. 물통이
    단향목(Santalales)
    단향과(Santalaceae)
     Thesium chinense Turcz. 제비꿀
     Viscum coloratum (Kom.) Nakai 겨우살이
    쥐방울덩굴목(Aristolochiales)
    쥐방울덩굴과(Aristolochiaceae)
     Aristolochia contorta Bunge 쥐방울덩굴
     Asarum sieboldii Miq. 족도리풀
    마디풀목(Polygonales)
    마디풀과(Polygonaceae)
     Fallopiadentatoalata (F. Schmidt) Holub 큰닭의덩굴
     Persicaria dissitiflora (Hemsl.) H. Gross ex Mori 가시여뀌
     Persicaria hydropiper (L.) Spach 여뀌
     Persicaria lapathifolia (L.) Gray 흰여뀌
     Persicaria longiseta (Bruijn) Kitag. 개여뀌
     Persicaria muricata (Meisn.) Nemoto 넓은잎미꾸리낚시
     Persicaria orientalis (L.) Spach 털여뀌
     Persicaria perfoliata (L.) H. Gross 며느리배꼽
     Persicaria pubescens (Blume) H. Hara 바보여뀌
     Persicaria sagittata (L.) H. Gross ex Nakai 미꾸리낚시
     Persicaria senticosa (Meisn.) H. Gross ex Nakai 며느리밑씻개
     Persicaria thunbergii (Siebold & Zucc.) H. Gross ex Nakai 고마리
     Persicaria viscofera (Makino) Nakai 끈끈이여뀌
     Persicaria viscosa (Hamilt. ex D. Don) H. Gross ex Nakai 기생여뀌
     Persicaria vulgaris Webb & Moq. 봄여뀌
     Polygonum aviculare L. 마디풀
     Rheum rhabarbarum L. 대황
     Rumex acetosa L. 수영
     Rumex acetosella L. 애기수영
     Rumex japonicus Houtt. 참소리쟁이
    석죽목(Caryophyllales)
    명아주과(Chenopodiaceae)
     Chenopodium album var. centrorubrum Makino 명아주
     Chenopodium ficifolium Smith 좀명아주
     Chenopodium glaucum L. 취명아주
     Kochiascoparia (L.) Schrad. 댑싸리
    비름과(Amaranthaceae)
     Achyranthes japonica (Miq.) Nakai 쇠무릎
     Amaranthus lividus L. 개비름
     Amaranthus mangostanus L. 비름
    자리공과(Phytolaccaceae)
     Phytolacca americana L. 미국자리공
    석류풀과(Aizoaaceae)
     Mollugo pentaphylla L. 석류풀
    쇠비름과(Portulacaceae)
     Portulaca oleracea L. 쇠비름
    석죽과(Caryophyllaceae)
     Arenaria serpyllifolia L. 벼룩이자리
     Cerastium holosteoides var. hallaisanense (Nakai) Mizush. 점나도나물
     Cucubalus baccifer var. japonicus Miq. 덩굴별꽃
     Dianthus chinensis L. 패랭이꽃
     Lychnis cognata Maxim. 동자꽃
     Mollugo pentaphylla L. 개미자리
     Pseudostellaria heterophylla (Miq.) Pax ex Pax & Hoffm. 개별꽃
     Silenearmeria L. 끈끈이대나물
     Silene firma Siebold & Zucc. 장구채
     Silene seoulensis Nakai 가는장구채
     Stellaria alsine var. undulata (Thunb.) Ohwi 벼룩나물
     Stellaria aquatica (L.) Scop. 쇠별꽃
     Stellaria media (L.) Vill. 별꽃
    미나리아재비목(Ranales)
    미나리아재비과(Ranunculaceae)
     Aconitum jaluense Kom. 투구꽃
     Clematis apiifolia DC. 사위질빵
     Clematis brachyura Maxim. 외대으아리
     Clematisheracleifolia DC. 자주조희풀
     Clematisheracleifolia var. urticifolia (Nakai ex Kitag.) U. C. La 병조희풀
     Clematis terniflora var. mandshurica (Rupr.) Ohwi 으아리
     Clematistrichotoma Nakai 할미밀망
     Hepatica asiatica Nakai 노루귀
     Pulsatilla koreana (Yabe ex Nakai) Nakai ex Mori 할미꽃
     Ranunculus sceleratus L. 개구리자리
     Ranunculus japonicus L. 미나리아재비
     Ranunculus tachiroei Franch. & Sav. 개구리미나리
     Thalictrumactaefolium var. brevistylum Nakai 은꿩의다리
     Thalictrum aquilegifolium var. sibiricum Regel & Tiling 꿩의다리
     Thalictrum tuberiferum Maxim 산꿩의다리
    으름덩굴과(Lardizabalaceae)
     Akebia quinata (Thunb.) Decne. 으름덩굴
    방기과(Menispermaceae)
     Cocculus trilobus (Thunb.) DC. 댕댕이덩굴
     Menispermumdauricum DC. 새모래덩굴
    목련과(Magnoliaceae)
     Magnoliasieboldii K. Koch 함박꽃나무
     Magnolia obovata Thunb. 일본목련
    녹나무과(Lauraceae)
     Linderaerythrocarpa Makino 비목나무
     Lindera obtusiloba Blume 생강나무
    양귀비목(Papaverales)
    양귀비과(Papaveraceae)
     Chelidonium majus var. asiaticum (Hara) Ohwi 애기똥풀
    현호색과(Fumariaceae)
     Corydalis remota Fisch. ex Maxim. 현호색
     Corydalis speciosa Maxim. 산괴불주머니
     Corydalis ternata Nakai 들현호색
     Dicentraspectabilis (L.) Lem. 금낭화
    십자화과(Cruciferae)
     Barbarea orthoceras Ledeb. 나도냉이
     Berteroellamaximowiczii (Palib.) O. E. Schulz 장대냉이
     Cardamine fallax L. 좁쌀냉이
     Cardamine flexuosa With. 황새냉이
     Cardaminescutata Thunb. 큰황새냉이
     Cardamine leucantha (Tausch) O. E. S chulz var. leucantha 미나리냉이
     Draba nemorosa L. 꽃다지
     Lepidium apetalum Willd. 다닥냉이
     Lepidium virginicum L. 콩다닥냉이
     Rorippa indica (L.) Hiern 개갓냉이
     Rorippa palustris (Leyss.) Besser 속속이풀
     Thlaspiarvense L. 말냉이
    장미목(Rosales)
    돌나물과(Crassulaceae)
     Hylotelephium erythrostictum (Miq.) H. O hba 꿩의비름
     Sedum bulbiferum Makino 말똥비름
     Sedum kamtschaticum Fisch. & C. A. Mey. 기린초
     Sedum polytrichoides Hemsl. 바위채송화
     Sedum sarmentosum Bunge 돌나물
    범의귀과(Saxifragaceae)
     Astilbe rubra Hook. f. & Thomson 노루오줌
     Astilbe koreana (Kom.) Nakai 숙은노루오줌
     Chrysosplenium sphaerospermum Maxim. 큰괭이눈
     Saxifraga fortunei var. alpina (Matsum. & Nakai) Nakai 바위떡풀
    수국과(Hydrangeaceae)
     Deutzia glabrata Kom. 물참대
     Deutzia parviflora Bunge 말발도리
     Deutzia uniflora Shirai 매화말발도리
     Hydrangea serrata var. acuminata (Siebold & Zucc.) Nakai 산수국
     Philadelphus schrenkii Rupr. 고광나무
     Philadelphus tenuifolius Rupr. 엷은잎고광나무
    버즘나무과(Platanaceae)
     Platanus orientalis L. 버즘나무
    장미과(Rosaceae)
     Agrimonia pilosa Ledeb. 짚신나물
     Crataegus pinnatifida Bunge for. pinnatifida 산사나무
     Duchesnea indica (Andr.) Focke 뱀딸기
     Geum aleppicum Jacq. 큰뱀무
     Potentilla anemonefolia Lehm. 가락지나물
     Potentilla fragarioides var. major Maxim. 양지꽃
     Potentilla freyniana Bornm. 세잎양지꽃
     Potentilla supina L. 개소시랑개비
     Prunus padus L. 귀룽나무
     Prunus persica (L.) Batsch 복사나무
     Prunus sargentii Rehder 산벚나무
     Prunus serrulata var. spontanea (Maxim.) E. H. Wilson 벚나무
     Rosa multiflora Thunb. var. multiflora 찔레꽃
     Rubus crataegifolius Bunge 산딸기
     Rubus oldhamii Miq. 줄딸기
     Rubus parvifolius L. 멍석딸기
     Sanguisorba longifolia Bertol. 긴오이풀
     Sanguisorba officinalis L. 오이풀
     Sorbus alnifolia (Siebold & Zucc.) K. Koch 팥배나무
     Sorbus commixta Hedl. 마가목
     Spiraea prunifolia for. simpliciflora Nakai 조팝나무
     Spiraea thunbergii Siebold ex Blume 가는잎조팝나무
     Stephanandra incisa (Thunb.) Zabel var. incisa 국수나무
    콩과(Leguminosae)
     Aeschynomene indica L. 귀풀
     Albizia julibrissin Durazz. 자귀나무
     Amorpha fruticosa L. 족제비싸리
     Amphicarpaea bracteata subsp. edgeworthii (Benth.) H. Ohashi 새콩
     Chamaecrista nomame (Siebold) H. Ohashi 차풀
     Desmodium podocarpum var. oxyphyllum (DC.) H. Ohashi 도둑놈의갈고리
     Gleditsia japonica Miq. 주엽나무
     Glycine soja Siebold & Zucc. 돌콩
     Indigofera kirilowii Maxim. ex Palib. 땅비싸리
     Kummerowia striata (Thunb. ex Murray) Schindl. 매듭풀
     Lathyrus davidii Hance 활량나물
     Lespedeza bicolor Turcz. 싸리
     Lespedeza cuneata G. Don 비수리
     Lespedeza maximowiczii C. K. Schneid. 조록싸리
     Maackia amurensis Rupr. & Maxim. 다릅나무
     Medicago polymorpha L. 개자리
     Pueraria lobata (Willd.) Ohwi
     Robinia pseudoacacia L. 아까시나무
     Sophora flavescens Solander ex Aiton 고삼
     Trifolium repens L. 토끼풀
     Vicia amoena Fisch. ex DC. 갈퀴나물
     Vicia unijuga A. Braun 나비나물
     Viciavenosa var. cuspidata Maxim. 광릉갈퀴
    쥐손이풀목(Geraniales)
    쥐손이풀과(Geraniaceae)
     Geranium thunbergii Siebold & Zucc. 이질풀
    괭이밥과(Oxalidaceae)
     Oxalis corniculata L. 괭이밥
    운향과(Rutaceae)
     Zanthoxylumpiperitum (L.) DC. 초피나무
     Zanthoxylum schinifolium Siebold & Zucc. 산초나무
    소태나무과(Simaroubaceae)
     Ailanthus altissima (Mill.) Swingle 가죽나무
    원지과(Polygalaceae)
     Polygala japonica Houtt. 애기풀
    대극과(Euphorbiaceae)
     Acalypha australis L. 깨풀
     Euphorbiasieboldiana C. Morren & Decne. 개감수
     Phyllanthus ussuriensis Rupr. & Maxim. 여우주머니
     Securinega suffruticosa (Pall.) Rehder 광대싸리
    무환자나무목(Sapindales)
    회양목과(Rhamnaceae)
     Rhus javanica L. 붉나무
     Rhus tricocarpa Miq. 개옻나무
     Rhus verniciflua Stokes 옻나무
    노박덩굴과(Celastraceae)
     Celastrus orbiculatus Thunb. 노박덩굴
     Euonymus alatus (Thunb.) Siebold 화살나무
     Euonymus alatus for. ciliatodentatus (Franch. & Sav.) Hiyama 회잎나무
     Euonymus japonicus Thunb. 사철나무
     Euonymusoxyphyllus Miq. 참회나무
    고추나무과(Staphyleaceae)
     Staphylea bumalda DC. 고추나무
    단풍나무과(Aceraceae)
     Acerpictum var. mono (Maxim.) Franch. 고로쇠나무
     Acer palmatum Thunb. ex Murray 단풍나무
     Acerpseudosieboldianum (Pax) Kom. 당단풍나무
     Acer tataricum subsp. ginnala (Maxim.) Wesm. 신나무
    봉선화과(Balsaminaceae)
     Impatiens textori Miq. 물봉선
    갈매나무목(Rhamnales)
    갈매나무과(Rhamnaceae)
     Rhamnusdavurica Pall. 갈매나무
    포도과(Vitaceae)
     Ampelopsis brevipedunculata (Maxim.) Trautv. 개머루
     Parthenocissus tricuspidata (Siebold & Zucc.) Planch. 담쟁이덩굴
     Vitiscoignetiae Pulliat ex Planch. 머루
     Vitisflexuosa Thunb. 새머루
    아욱목(Malvales)
    아욱과(Malvaceae)
     Hibiscus syriacus L. 무궁화
    물레나물목(Guttiferales)
    다래나무과(Actinidiaceae)
     Actinidia arguta (Siebold & Zucc.) Planch. ex Miq. 다래
     Actinidia polygama (Siebold & Zucc.) Maxim. 개다래
    물레나물과(Guttiferae)
     Hypericum ascyron L. 물레나물
     Hypericum erectum Thunb. 고추나물
    제비꽃목(Violales)
    제비꽃과(Violaceae)
     Viola acuminata Ledeb. 졸방제비꽃
     Viola albida var. chaerophylloides (Regel) F. Maek. ex Hara 남산제비꽃
     Viola keiskei Miq. 잔털제비꽃
     Viola lactiflora Nakai 흰젖제비꽃
     Viola mandshurica W. Becker 제비꽃
     Viola papilionacea Pursh 종지나물
     Viola rossii Hemsl. 고깔제비꽃
     Viola seoulensis Nakai 서울제비꽃
     Viola verecunda A. Gray 콩제비꽃
     Viola yedoensis Makino 호제비꽃
    도금양목(Myrtales)
    부처꽃과(Lythraceae)
     Lythrumanceps (Koehne) Makino 부처꽃
    바늘꽃과 (Onagraceae)
     Circaeacordata Royle 쇠털이슬
     Oenothera biennis L. 달맞이꽃
    산형화목(Umbellales)
    두릅나무과(Araliaceae)
     Aralia cordata var. continentalis (Kitag.) Y. C. Chu 독활
     Aralia elata (Miq.) Seem. 두릅나무
     Eleutherococcussessiliflorus (Rupr. & Maxim.) S. Y. Hu 오갈피나무
    산형과(Umbelliferae)
     Angelicaanomala Avé-Lall. 개구릿대
     Angelica decursiva (Miq.) Franch. & Sav. 바디나물
     Angelicapolymorpha Maxim. 궁궁이
     Heracleummoellendorffii Hance 어수리
     Oenanthe javanica (Blume) DC. 미나리
     Osmorhizaaristata (Thunb.) Rydb. 긴사상자
     Ostericumgrosseserratum (Maxim.) Kitag. 신감채
     Ostericumsieboldii (Miq.) Nakai 묏미나리
     Peucedanum terebinthaceum (Fisch.) Fisch. ex DC. 기름나물
     Pimpinellabrachycarpa (Kom.) Nakai 참나물
     Sanicula chinensis Bunge 참반디
     Sium ninsi L. 감자개발나물
    층층나무과(Cornaceae)
     Cornus controversa Hemsl. ex Prain 층층나무
     Cornuskousa F. Buerger ex Miq. 산딸나무
     Cornusmacrophylla Wall. 곰의말채나무
     Cornus officinalis Siebold & Zucc. 산수유
     Cornuswalteri Wangerin 말채나무
  합판화군(Metachlamydeae)
   진달래목(Ericales)
    노루발과(Pyrolaceae)
     Pyrola japonica Klenze ex Alef. 노루발
    진달래과(Ericales)
     Rhododendron mucronulatum Turcz. 진달래
     Rhododendron schlippenbachii Maxim. 철쭉
    앵초목(Primulales)
    앵초과(Primulaceae)
     Androsace umbellata (Lour.) Merr. 봄맞이
     Lysimachia chlethroides Duby 큰까치수염
     Lysimachia vulgaris var. davurica (Ledeb.) R. Kunth 좁쌀풀
     Primula sieboldii E. Morren 앵초
    감나무목(Ebenales)
    감나무과(Ebenaceae)
     Diospyros lotus L. 고욤나무
    노린재나무과(Symplocaceae)
     Symplocos chinensis for. pilosa (Nakai) Ohwi 노린재나무
    때죽나무과(Styracaceae)
     Kalopanax septemlobus (Thunb. ex Murray) Koidz. 때죽나무
     Styrax obassia Siebold & Zucc. 쪽동백나무
    용담목(Gentianales)
    물푸레나무과(Oleaceae)
     Fraxinusrhynchophylla Hance 물푸레나무
     Fraxinussieboldiana Blume 쇠물푸레
     Ligustrum obtusifolium Siebold & Zucc. 쥐똥나무
    용담과(Gentianaceae)
     Gentiana scabra Bunge 용담
     Gentiana squarrosa Ledeb. 구슬붕이
     Gentiana zollingeri Faw. 큰구슬붕이
    박주가리과(Asclepiadaceae)
     Cynanchumascyrifolium (Franch. & Sav.) Matsum. 민백미꽃
     Cynanchum paniculatum (Bunge) Kitag. 산해박
     Cynanchum wilfordii (Maxim.) Hemsl. 큰조롱
     Metaplexis japonica (Thunb.) Makino 박주가리
     Tylophora floribunda Miq. 왜박주가리
    통화식물목(Tubiflolales)
    메꽃과(Convolulaceae)
     Calystegia hederacea Wall. 애기메꽃
     Calystegia sepium var. japonicum (Choisy) Makino 메꽃
     Cuscuta australis R. Br. 실새삼
    지치과(Boraginaceae)
     Trigonotis peduncularis (Trevir.) Benth. ex Hemsl. 꽃마리
     Trigonotisradicans var. sericea Thunb. 참꽃마리
    마편초과(Verbenaceae)
     Callicarpa dichotoma (Lour.) K. Koch 좀작살나무
     Callicarpa japonica Thunb. 작살나무
     Clerodendrum trichotomum Thunb. ex Murray 누리장나무
    꿀풀과(Labiatae)
     Agastache rugosa (Fisch. & Mey.) Kuntze 배초향
     Ajuga multiflora Bunge 조개나물
     Clinopodium chinense var. parviflorum (Kudo) Hara 층층이꽃
     Elsholtzia ciliata (Thunb.) Hyl. 향유
     Elsholtziasplendens Nakai ex F. Maek. 꽃향유
     Glechoma grandis (A. Gray) Kuprian. 긴병꽃풀
     Isodon inflexus (Thunb.) Kudo 산박하
     Isodon japonicus (Burm.) Hara 방아풀
     Lamium album var. barbatum (Siebold & Zucc.) Franch. & Sav. 광대수염
     Lamium amplexicaule L. 광대나물
     Leonurus japonicus Houtt. 익모초
     Lycopus lucidus Turcz. 쉽싸리
     Lycopus maackianus (Maxim. ex Herder) Makino 애기쉽싸리
     Meehaniaurticifolia (Miq.) Makino 벌깨덩굴
     Mosla dianthera (Buch.-Ham. ex Roxb.) ex Maxim. 쥐깨풀
     Mosla punctulata (J. F. Gmelin) Nakai 들깨풀
     Prunella vulgaris var. lilacina Nakai 꿀풀
     Salvia plebeia R. Br. 배암차즈기
     Scutellaria dependens Maxim. 애기골무꽃
     Scutellaria pekinensis var. transitra (Makino) Hara 산골무꽃
     Stachys japonica Miq. 석잠풀
    가지과(Solanaceae)
     Scopolia japonica Maxim. 미치광이풀
     Solanum lyratum Thunb. ex Murray 배풍등
     Solanum nigrum L. 까마중
    현삼과 (Scrophulariaceae)
     Lindernia procumbens (Krock.) Borbas 밭뚝외풀
     Mazus pumilus (Burm.f.) Steenis 주름잎
     Melampyrum roseum Maxim. 꽃며느리밥풀
     Phtheirospermumjaponicum (Thunb.) Kanitz 나도송이풀
     Pseudolysimachionlinariifolium (Pallas ex Link) Holub 꼬리풀
     Veronica polita Fr. 개불알풀
    능소화과(Bignoniaceae)
     Catalpa ovata G. Don 개오동
    쥐꼬리망초과(Acanthaceae)
     Justicia procumbens L. 쥐꼬리망초
    파리풀과(Phrymaceae)
     Phryma leptostachya var. asiatica H. Hara 파리풀
    질경이목(Plantaginales)
    질경이과(Plantaginaceae)
     Plantago asiatica L. 질경이
    꼭두서니목(Rubiales)
    꼭두서니과(Rubiaceae)
     Galiumbungei var. trachyspermum (A. Gray) Cufod. 네잎갈퀴
     Galiumdahuricum Turcz. ex Ledeb. 큰잎갈퀴
     Galiummaximowiczii (Kom.) Pobed. 개갈퀴
     Galium spurium var. echinospermon (Wallr.) Hayek 갈퀴덩굴
     Galium verum var. asiaticum Nakai 솔나물
     Paederiafoetida L. 계요등
     Rubia akane Nakai 꼭두서니
     Rubia cordifolia var. pratensis Maxim. 갈퀴꼭두서니
    인동과(Caprifoliaceae)
     Lonicera harai Makino 길마가지나무
     Lonicera japonica Thunb. 인동덩굴
     Loniceramaackii (Rupr.) Maxim. 괴불나무
     Sambucus williamsii var. coreana (Nakai) Nakai 딱총나무
     Viburnum erosum Thunb. 덜꿩나무
     Weigela florida (Bunge) A. DC. 붉은병꽃나무
     Weigela subsessilis L. H. Bailey 병꽃나무
    마타리과(Valerianaceae)
     Patrinia scabiosaefolia Fisch. ex Trevir. 마타리
     Patrinia villosa (Thunb.) Juss. 뚝갈
     Valerianafauriei Briq. 쥐오줌풀
    박목(Cucurbitales)
    박과(Cucurbitaceae)
     Trichosanthes kirilowii Maxim. 하늘타리
    초롱꽃목(Campanulales)
    초롱꽃과(Campanulaceae)
     Adenophoraremotiflora (Siebold & Zucc.) Miq. 모시대
     Adenophora stricta Miq. 당잔대
     Adenophora triphylla var. japonica (Regel) H. Hara 잔대
     Adenophora verticillata Fisch. 층층잔대
     Asyneumajaponicum (Miq.) Briq. 영아자
     Campanulapunctata Lam. 초롱꽃
     Platycodon grandiflorum (Jacq.) A. DC. 도라지
    국화과(Compositae)
     Achillea alpina L. 톱풀
     Adenocaulonhimalaicum Edgew. 멸가치
     Ainsliaeaacerifolia Sch. Bip. 단풍취
     Ambrosia artemisiifolia L. 돼지풀
     Ambrosia trifida L. 단풍잎돼지풀
     Artemisia annua L. 개똥쑥
     Artemisiacapillaris Thunb. 사철쑥
     Artemisiacodonocephala Diels 참쑥
     Artemisiaindica Willd.
     Artemisiajaponica Thunb. 제비쑥
     Artemisia keiskeana Miq. 맑은대쑥
     Artemisiastolonifera (Maxim.) Kom. 넓은잎외잎쑥
     Asterageratoides Turcz. 까실쑥부쟁이
     Asterincisus Fisch. 가새쑥부쟁이
     Aster pilosus Willd. 미국쑥부쟁이
     Aster scaber Thunb. 참취
     Aster tataricus L.f. 개미취
     Aster yomena (Kitam.) Honda 쑥부쟁이
     Atractylodes ovata (Thunb.) DC. 삽주
     Bidens bipinnata L. 도깨비바늘
     Bidens frondosa L. 미국가막사리
     Bidens tripartita L. 가막사리
     Breea segeta (Willd.) Kitam. 조뱅이
     Carduus crispus L. 지느러미엉겅퀴
     Carpesium abrotanoides L. 담배풀
     Carpesium glossophyllum Maxim. 천일담배풀
     Centipeda minima (L.) A. Br. & Asch. 중대가리풀
     Cirsium japonicum var. maackii (Maxim.) Matsum. 엉겅퀴
     Cirsium pendulum Fisch. ex DC. 큰엉겅퀴
     Cirsium setidens (Dunn) Nakai 고려엉겅퀴
     Conyza bonariensis (L.) Cronquist 실망초
     Conyza canadensis (L.) Cronquist 망초
     Crepidiastrum denticulatum (Houtt.) Pak & Kawano 이고들빼기
     Crepidiastrum sonchifolium (Bunge) Pak & Kawano 고들빼기
     Dendranthema boreale (Makino) Ling ex Kitam. 산국
     Dendranthema zawadskii (Herbich) Tzvelev 산구철초
     Dendranthema zawadskii var. latilobum (Maxim.) Kitam. 구절초
     Echinops setifer Iljin 절굿대
     Eclipta prostrata (L.) L. 한련초
     Erechtites hieracifolia Raf. 붉은서나물
     Erigeron annuus (L.) Pers. 개망초
     Eupatorium lindleyanum DC. 골등골나물
     Eupatorium rugosum Houtt. 서양등골나물
     Helianthus annuus L. 해바라기
     Hemistepa lyrata Bunge 지칭개
     Hieracium umbellatum L. 조밥나물
     Inula britannica var. japonica (Thunb.) Franch. & Sav. 금불초
     Ixeridium dentatum (Thunb. ex Mori) Tzvelev 씀바귀
     Ixeridium dentatum for. albiflora (Makino) H. Hara 흰씀바귀
     Ixeris polycephala Cass. 벌씀바귀
     Ixeris strigosa (H. Lev. & Vaniot) J. H. Pak & Kawano 선씀바귀
     Lactuca indica L. 왕고들빼기
     Leibnitzia anandria (L.) Turcz. 솜나물
     Picris hieracioides var. koreana Kitam. 쇠서나물
     Saussurea maximowiczii Herd 버들분취
     Saussurea pulchella (Fisch.) Fisch. 각시취
     Serratula coronata var. insularis (Iljin) Kitam. 산비장이
     Sigesbeckia glabrescens (Makino) Makino 진득찰
     Sigesbeckia pubescens (Makino) Makino 털진득찰
     Solidago virgaurea subsp. asiatica Kitam. ex Hara 미역취
     Sonchus asper (L,) Hill 큰방가지똥
     Sonchus brachyotus DC. 사데풀
     Taraxacum coreanum Nakai 흰민들레
     Taraxacum officinale Weber 서양민들레
     Tephroseris kirilowii (Turcz. ex DC.) Holub 솜방망이
     Xanthium strumarium L. 도꼬마리
     Youngia japonica (L.) DC. 뽀리뱅이
  단자엽식물강(Monocotyledonae)
   소생식물목(Helobiales)
    택사과(Alismataceae)
     Sagittaria aginashi Makino 보풀
   벼목(Graminales)
    벼과(Gramineae)
     Agrostis clavata var. nukabo Ohwi 개이삭
     Alopecurus aequalis Sobol. 뚝새풀
     Arthraxon hispidus (Thunb.) Makino 조개풀
     Arundinella hirta (Thunb.) Tanaka
     Bromus japonicus Thunb. 참새귀리
     Calamagrostis arundinacea (L.) Roth 실새풀
     Cymbopogon tortilis var. goeringii (Steud.) Hand.-Mazz. 개솔새
     Dactylis glomerata L. 오리새
     Digitaria ciliaris (Retz.) Koel. 바랭이
     Digitaria radicosa (Presl) Miq. 좀바랭이
     Digitaria violascens Link 민바랭이
     Echinochloa crusgalli (L.) P. Beauv. 돌피
     Echinochloa crusgalli var. oryzicola (Vasinger) Ohwi 물피
     Eragrostis ferruginea (Thunb.) P. Beauv. 그령
     Festuca arundinacea Schreb. 큰김의털
     Festuca ovina L. 김의털
     Leersia japonica Makino 나도겨풀
     Microstegium vimineum (Trin.) A. Camus 나도바랭이새
     Miscanthus sacchariflorus (Maxim.) Benth. 물억새
     Miscanthus sinensis var. purpurascens (Andersson) Rendle 억새
     Oplismenus undulatifolius (Ard.) P. Beauv. 주름조개풀
     Paspalum thunbergii Kunth ex Steud. 참새피
     Pennisetum alopecuroides (L.) Spreng. 수크령
     Phragmites communis Trin. 갈대
     Phragmites japonica Steud. 달뿌리풀
     Poa sphondylodes Trin. 포아풀
     Pseudosasa japonica (Siebold & Zucc. ex Steud.) Makino 이대
     Sacciolepis indica (L.) Chase 좀물뚝새
     Sacciolepis indica var. oryzetorum (Makino) Ohwi 물뚝새
     Setaria × pycnocoma (Steud.) Henrard ex Nakai 수강아지풀
     Setaria viridis (L.) P. Beauv. 강아지풀
     Spodiopogon cotulifer (Thunb.) Hack. 기름새
     Spodiopogon sibiricus Trin. 큰기름새
     Themeda triandra var. japonica (Willd.) Makino 솔새
     Zizania latifolia (Griseb.) Turcz. ex Stapf
     Zoysia japonica Steud. 잔디
    사초과(Cyperaceae)
     Carex bostrychostigma Maxim. 길뚝사초
     Carex breviculmis R. Br. 청사초
     Carex dickinsii Franch. & Sav. 도깨비사초
     Carex dimorpholepis Steud. 이삭사초
     Carex dispalata Boott 삿갓사초
     Carex humilis var. nana (H.Lev. & Vaniot) Ohwi 가는잎그늘사초
     Carex japonica Thunb. 개찌버리사초
     Carex lanceolata Boott 그늘사초
     Carex leiorhyncha C. A. Mey. 산괭이사초
     Carex neurocarpa Maxim. 괭이사초
     Carex siderosticta Hance 대사초
     Cyperus amuricus Maxim. 방동사니
     Cyperus difformis L. 알방동사니
     Cyperus orthostachyus Franch. & Sav. 쇠방동사니
     Eleocharis congesta D. Don 바늘골
     Eleocharis tetraquetra Nees ex Wight 네모골
     Fimbristylis dichotoma (L.) Vahl 하늘지기
     Kyllinga brevifolia Rottb. 파대가리
     Scirpus juncoides var. hotarui (Ohwi) Ohwi 올챙이고랭이
   천남성목(Arales)
    천남성과(Araceae)
     Arisaema amurense Maxim. 둥근잎천남성
     Arisaema amurense for. serratum (Nakai) Kitag. 천남성
     Arisaema heterophyllum Blume 두루미천남성
     Arisaema serratum (Thunb.) Schott 점백이천남성
     Pinellia ternata (Thunb.) Breitenb. 반하
    개구리밥과(Lemnaceae)
     Lemna perpusilla Torr. 좀개구리밥
     Spirodela polyrhiza (L.) Sch. 개구리밥
   닭의장풀목(Commelinales)
    곡정초과(Eriocaulaceae)
     Eriocaulon miquelianum Koern. 개수염
     Eriocaulon sieboldianum Siebold & Zucc. 곡정초
    닭의장풀과(Commelinaceae)
     Aneilema keisak Hassk. 사마귀풀
     Commelina communis L. 닭의장풀
     Streptolirion volubile Edgew. 덩굴닭의장풀
   골풀목(Juncales)
    골풀과(Juncaceae)
     Juncus effusus var. decipiens Buchenau 골풀
     Juncus krameri Franch. & Sav. 비녀골풀
     Juncus leschenaultii J. Gay 참비녀골풀
     Juncus tenuis Willd. 길골풀
     Luzula capitata (Miq.) Miq. 꿩의밥
   백합목(Liliales)
    백합과(Liliaceae)
     Allium thunbergii G. Don 산부추
     Convallaria keiskei Miq. 은방울꽃
     Disporum smilacinum A. Gray 애기나리
     Disporum uniflorum Baker 윤판나물
     Disporum viridescens (Maxim.) Nakai 큰애기나리
     Hemerocallis fulva (L.) L. 원추리
     Hosta capitata (Koidz.) Nakai 일월비비추
     Lilium amabile Palib. 털중나리
     Lilium concolor var. partheneion Baker 하늘나리
     Lilium lancifolium Thunb. 참나리
     Lilium tsingtauense Gilg 하늘말나리
     Liriope platyphylla F. T. Wang & T. Tang 맥문동
     Liriope spicata (Thunb.) Lour. 개맥문동
     Maianthemum japonicum (A. Gray) La Frankie 풀솜대
     Polygonatum odoratum var. pluriflorum (Miq.) Ohwi 둥굴레
     Polygonatum inflatum Kom. 퉁둥굴레
     Scilla scilloides (Lindl.) Druce 무릇
     Smilax china L. 청미래덩굴
     Smilax nipponica Miq. 선밀나물
     Smilax riparia var. ussuriensis (Regel) Hara & T. Koyama 밀나물
     Smilax sieboldii Miq. 청가시덩굴
     Tulipa edulis (Miq.) Baker 산자고
     Veratrum maackii var. japonicum (Baker) T. Schmizu 여로
    마과(Dioscoreaceae)
     Dioscorea japonica Thunb. 참마
     Dioscorea polystachya Turcz.
     Dioscorea quinquelobata Thunb. 단풍마
    수선화과(Amaryllidaceae)
     Lycoris squamigera Maxim. 상사화
    붓꽃과(Iridaceae)
     Iris minutoaurea Makino 금붓꽃
     Iris rossii Baker 각시붓꽃
     Iris sanguinea Donn ex Horn 붓꽃
   난초목(Orchidales)
    난초과(Orchidaceae)
     Amitostigma gracile (Blume) Schltr. 병아리난초
     Cephalanthera erecta (Thunb. ex Murray) Blume 은난초
     Cephalantherafalcata (Thunb.) Blume 금난초
     Cephalantheralongibracteata Blume 은대난초
     Gastrodia elata Blume 천마
     Liparis japonica (Miq.) Maxim. 키다리난초
     Liparis kumokiri F. Maek. 옥잠난초
     Liparis makinoana Schltr. 나리난초
     Spiranthes sinensis (Pers.) Ames 타래난초
Download Excel Table